بسم الله الرحمن الرحيم
المكتوب الثانى والستون والمائة
162.Mektup
Kimedir?
إلى الخواجه محمد صديق
Hâce Muhammet Sıddakadır
Ne hakkında?
فى بيان فضيلة شهر رمضان
Ramazan'ı Şerif ayının faziletini beyan
Daha?
وبيان مناسبته للقرآن المجيد
Bu ayın Kur’anı mecide münasebetini beyan
Daha?
Buna münasib konuları beyan وما يناسبه
باسمه سبحانه
Sübhan olan Allahü Teâlanın ismi şerifi ile (yazıyorum)
Sen bilki ( اعلم )
Kelamı ilahinin şanı أن شأن الكلام
O Kelam ki; الذى هو
Neden?
من جملة الشئونات الذاتية
Şuunatı zatiye cümlesinden olan
Nedir?
جامع لجميع الكمالات الذاتية
Zati kemalatın hepsini cem edici (toplayıcı)
Daha?
والشئونات الصفاتي
Şuunatı sıfatiyye kemalatını cem edici
كما ذكر فى العلوم السابقة
Daha önceki ilimlerde zikr olunduğu gibi
Mübarek Ramaz ayı وشهر رمضان المبارك
جامع لجميع الخيرات والبركات
Bütün hayır ve bereketleri toplayıcıdır
Her hayır ve bereket وكل خير وبركة
فهو مفاض من حضرة الذات تعالت وتقدست
Allah teâla ve tekaddes hazretleri tarafından zatından akıtılmıştır
ونتيجة شئوناته سبحانه
Allah sübhanehü hazretlerinin şuunatının neticesidir
Her şer ve noksanlık وكل شر ونقص
Vücud arsasında meydana gelen ظهر فى عرصة الوجود
Bunların menşe’i (kaynağı) فمنشأه
الذات الحادثة والصفات المستحدثة
Sonradan meydana gelen zat ve sıfatlardır
Sana isabet eden iyilik ما أصابك من حسنة
Kimdendir?
Allahü teâla dandır فمن الله
Sana isabeteden her kötülük وما أصابك من سيئة
Kimdendir?
Nefsindendir فمن نفسك
Bu Ayeti Kerime, nedir?
Kesin delildir نص قاطع
Nerede?
Bu hususta فى ذلك
فجميع خيرات هذا الشهر وبركاته
Bu ayın bereketi ve hayırların hepsi
Nedir?
نتيجة تلك الكمالات الذاتية
Kemâlatı zatiyyenin neticesidir
Ol Kemalatı zatiye ki التى
Kelamı ilahinin şanında toplandı استجمعت فى شأن الكلام
Kur’anı mecid والقرآن المجيد
Nedir?
حاصل تمام حقيقة ذلك الشأن الجامع
Şu cami olan (toplayıcı ) olan şe’nin hakikatinin tamamıdan hasıl olucudur
Bu ecilden فلهذا
الشهر المبارك مناسبة تامة للقرآن المجيد
Ramazanı mübarek’in Kur’anı Kerime tam bir münasebet vardır
Neden?
من جهة كون القرآن جامعا
Kur’anı Kerimin cemi edici olması cihetinden
Neyi toplayıcı?
Bütün kemalatı لجميع الكمالات
Daha ne cihetten?
وهذا الشهر لجميع الخيرات
Bu ayın da bütün hayırları toplayıcı olması cihetinden
Bu hayırlar ki; التى هى
نتائج تلك الكمالات وثمراتها
Bu kemalatın neticesidir, meyvesidir
Şu münasebet وهذه المناسبة
Sebeb oldu كانت باعثة
Neye sebeb?
Kur’anı kerimin nüzülüne على نزول القرآن
Nerede?
Bu ayda فى هذا الشهر
Allahü teâla buyurdu ki; قال الله تعالى
Ramazanı Şerif ayı ki شهر رمضان الذى
Kendizinde inzal oldu أنزل فيه
Ne?
Kur’anı Kerim القرآن
Kadir gecesi وليلة القدر
Neredeki?
Bu aydaki فى هذا الشهر
Nedir?
خلاصة هذا الشهر وزبدته
Bu ayın hulasasıdır özüdür
Kadir gecesi فهو
Nedir?
Özü menzilindedir بمنزلة اللب
Bu ay وهذا الشهر
Nedir?
Kabuğu menzilindedir بمنزلة قشرة
Kimin üzerine uğrarsa فمن مر عليه
Ne?
Şu ay هذا الشهر
Halbuki o kişi وهو
Cem-ıyyeti bürünücüdür متلبس بالجمعية
Daha?
وصار محظوظا من خيراته وبركاته
Hayır ve bereket lerden nasiblenci olursa
يكن موقفا لجمعية تمام السنة
Senen tamamında cem-ıyyete muvaffak olur
Daha?
ويفوز بالخيرات والبركات فيها
O senede bütün hayır ve berekete nail olur
وفقنا الله سبحانه
Allah sübhanehü bizimuvaffak kılsın
Neye?
Hayır ve bereketlere للخيرات والبركات
Nerede?
Böyle mubarek ayda فى مثل هذا الشهر المبارك
En büyük nasib ile rızıklandırsın ورزقنا النصيب الأعظم
قال حضرة خاتم الرسالة عليه الصلاة والسلام والتحية
Hâtemürrusül Rasülüllah efendimiz buyurdu ki; (Salat ,selam ve tahıyyat onun üzerine olsun)
Sizden biriniz iftar ettiği zaman إذا أفطر أحدكم
Hurma ile iftar etsin فليفطر على تمرة
Çünkü o hurma فإنه
Berekettir بركة
وأفطر النبى صلى الله عليه وسلم
Nebi SAllahü aleyhi vesellem iftar etti
Ne ile?
Hurma ile بالتمر
Hurmanın bereket olması وكون التمرة بركة
Niçindir?
Çünkü ağacı olan nahle لأن شجرتها النخلة
Yaratılmıştır ومخلوقة
Ne üzerine?
Câmi-ıyyet ünvanı üzerine على عنوان الجامعية
Daha?
Mu’tedil sıfatlar üzerine وصفات أعدلية
Ne gibi?
İnsan gibi كالإنسان
Bu ecilden ولهذا
سمى النبى صلى الله علية وسلم
Nebi SAllahü aleyhi vesellem isimlendirdi
Neyi?
Hurma ağacını النخلة
Ne isimlendirdi?
Beni ademin halası عمة بنى آدم
Niçin?
Yaratıldığı için لكونها مخلوقة
Neden?
من بقية طينة آدم عليه السلا
Adem aleyhisselamın çamurunun kalanından
كما قال عليه الصلاة والسلام
Rasûlüllah s.a.v. buyurduğu gibi
İkram ediniz ( أكرموا (١
Halanıza عمتكم
Hurma ağcını النخلة
Çünkü o yaratılmıştır فإنها خلقت
Neden?
من بقية طينية آدم عليه السلام
Adem aeyhisselamın toprağının artanından
Hurmaya bereket diye isim verilmesi وتسميته بركة
Olması mümkündür يمكن أن تكون
Ne ile?
Cami-ıyyet vasvı itibarı ile باعتبار هذه الجامعية
Böyle olunca
فالإفطار بثمرتها
Nahle ağacının meyvesi ile iftar etmek
Meyve ki; التى هى
O hurmadır التمرة
تكون جزأ من المفطر بها
Kendisi ile iftar edenden bir cüz olur
Daha?
Hurmanın câmi-ıyyet hakikatide وحقيقتها الجامعية
تكون جزأ من حقيقته
İftar edenin hakikatinden bir cüz olur
Ne ile?
Şu cüziyyet i’tibarı ile باعتبار تلك الجزئية
O hurmayı yiyende olur ويكون آكلها
Ne olur?
Cem edici “toplayıcı”olur جامعا
Neyi?
Gayri mütenahi olan kemalatı لكمالات غير متناهية
Öyle kemalat ki;
مندرجة فى حقيقة التمر الجامعة
Câmi’ olan hurmanın hakikatindeki münderacatını “içindekileri”
Şu itibar ile بذلك الاعتبار
Şu mana وهذا المعنى
وإن كان حاصلا فى أكله مطلقا
Mutlak yemekte hasıl olsada
Lakin iftar vaktinde yemek ولكنه وقت الإفطار
O iftar ki; الذى هو
Nedir?
أوان خلو الصائم
Oruclu kimsenini hali olduğu (kurtulduğu) vakitir
Neden?
Mani olan şehvetlerden عن الشهوات المانعة
Daha?
Fani lezzetlerden واللذات الفانية
O hurmanın te’siri daha çok olur يكون تأثيره أزيد
Daha?
Şu mananın meydana çıkması وظهور هذا المعنى فيه
Daha tam ve kamil olur يكون أتم وأكمل
وما قال النبى صلى الله عليه وسلم
Nebiyyi SAllahü aleyhi vesellem buyurdu ki;
نعم (٢) سحور المرء التمر
Kişinin hurma ile sahur yapması ne güzeldir
يمكن أن يكون ذلك
Şu mananın olması mümkündür
Ne ile?
باعتبار أن فى غذائه
O hurmanın gıdasında olması itibarı ile
الذى يصير جزأ من الآكل
O gıda ki, yiyenin bir cüzü olur
Nedir olması?
تكميل حقيقته
Yiyenin hakikatinin tekmili olur
لا تكميل حقيقة الغذاء
Gıdanın hakikatini değil
ولما كان هذا المعنى
Şu mana oldu, Ne zaman ki
Nedir oldu?
مفقودا وقت الصوم
Oruç vaktinde yok oldu
رغب فى التسحر بالتمر
Hurma ile sahur yapmaya teşvik etti
Niçin?
Şu manayı telafi için تلافيا لهذا المعنى
Daha?
Onu yemekte oldu وكان فى أكله
Ne?
فائدة أكل جميع المأكولات
Bütün yiyecekleri yemekteki faide oldu
Daha?
Bereketi kaldı وتبقى بركته
Ne sebebi ile?
Câmi-ıyyeti sebebi ile باعتبار جامعيته
Nereye kadar?
İftarvaktine kadar إلى وقت الإفطار
وهذه الفائدة الغذاءية المذكورة
Bu mezkür gıdanın faidesi
إنما تترتب
ancak terettüb eder “hasıl olur”
Ne zaman?
Bu gıdalanma olduğu zaman إذا وقع ذلك الغذاء
Ne üzerine?
Şer-ivecih üzerine على وجه شرعى
Daha?
ولم يجاوز حدود الشرع
Şer-i hududları aşmadığı zaman
Kıl kadar مقدار شعرة
وأيضا أن حقيقة هذه الفائدة
Yine bu faidenin hakikati
Müyesser olur إنما تتيسر
Ne zaman?
Yiyen kimse olduğu zaman إذا كان آكله
Sureti aşmış قد جاوز الصورة
Daha?
وبلغ المعنى والحقيقة
Manaya ve hakikate ulaştığı zaman
Mutma-in olduğu zaman واطمئن
Neden?
Batın ile zahirden geçip عن الظاهر بالباطن
Bu taktirde فحينئذ
Gıdanın zahiri olur يكون ظاهر الغذاء
Nedir olur?
Zahire yardımcı olur ممدا لظاهرة
Daha?
Onun batınıda وباطنه
Yiyenin batınını tamalayıcı olur مكملا لباطنه
Eğer böyle olmazsa وإلا
Onun faidesi ففائدته
مقصورة على الإمداد الظاهرى
Zahiri yardım üzerine maksurdur”sınırlıdır”
وآكله فى عين القصور
Yiyici kusurun ortasındadır (ta kendindedir)
( شعر )
Çalış اجتهد
Nerede?
Yediğini cevher yapmada فى جعل أكل جوهرا
Bundan sonra ye ثم كل من بعد ذا
Neyi?
Dilediğini ما تشتهى
Şu manada وهذا
Demek istiyorum ki; أعنى
تكميل الغذاء لآكله
Gıdanın âkili tekmil etmesi
هو سرتعجيل الإفطار
İftarı acele yapamaktaki sırdır
وتأخير السحور
Sahuru tehır etmekteki (geciktirmektir)
Selam ederim والسلام
Tercüme
162. Mektup Ramazanı Şerif ayının faziletini,Ramazanı şerif ayının Kur'anı Mecid'e münasebetini ve buna uygun konuları beyan hakkındadır
Sübhan olan Allahü Teâlanın ismi şerifi ile (yazıyorum),
Sen bil ki;
Şuunatı zatiyye cümlesinden olan Kelamı ilahinin şanı,daha önce zikr olunduğu gibi Zâti kemalatın cemisini ve Şuunatı sıfatiyyeyi(sıfati keyfiyetler-haller) cem edicidir(toplayıcıdır).
Mubarek Ramazanı şerif ayı, Bütün hayır ve bereketleri toplayıcıdır.Her hayır ve bereket Allahü teâla ve tekaddes hazretlerinin fazlından akıtılmıştır ve Allahsübhanehünün şuunatının neticesidir.
Vucut arsasında meydana gelen her şer ve noksanlık sonradan meydana gelen zat ve sıfatlardır
. ما أصابك من حسنة فمن الله وما أصابك من سيئة فمن نفسك "
Sana isabet eden her iyilik Allahü Teâladandır.Sana isabet eden her kötülük nefsindendir."Ayeti bu hususta kat-i delildir.
Bu aydaki bereket ve hayırların hepsi Kemalatı zatiyyenin neticesidir.O Kemalatta Kelamı ilahinin(Kur'anıkerimin) şanında toplandı.Kur’anı mecit ,şu cami olan (toplayıcı) şe'nin hakikatinin tamamıdan hasıl olucudur.
Kur'anı Kerimin bütün kemalatı toplayıcı olması ve Bu ayında büyün hayırları toplayıcı olması cihetinden Ramazanı mübarek’in Kur’anı Kerime tam bir münasebeti vardır.
Bu münasebet Kur'anı Kerimin Bu ayda nüzülüne sebeb oldu.
Allahü teâla شهر رمضان الذى أنزل فيه القرآن
O Öylebir ay ki; Kendisinde Kur'anı Kerim nazil oldu. Buyurmuştur.
Bu aydaki kadir gecesi Bu ayın hulasası özüdür.Kadir gecesi öz menzilindedir.Ramzanı Şerif ayı kabuk menzilindedir.
Ramazan-ı Şerif ayı Cem-ıyyeti bürünücü oduğu halde bir kimseye uğrasa ve hayır ve bereketinden nasiblenici olursa Senenin tamamında cem-ıyyete muvaffak olur ve o sene hayır ve berekete nail olur.
Allah sübhanehü bizi böyle mubarek ayda hayır ve bereketlere muvaffak kılsın.En büyük nasib ile rızıklandırsın.
Hâtemürrasül Rasülüllah efendimiz buyurdu ki; (Salat ,selam ve tahıyyat onun üzerine olsun) Sizen biriniz iftar ettiği zaman hurma ile iftar etsin çünkü o berekettir.
Nebi s.a.v hurmaile iftar etti.
Hurmanın bereket olması, Ağacı olan nahlenin insan gibi câmı-ıyyet ünvanı ve mu'tedil sıfatlar üzerine yaratıldığı içindir.Bu ecilden Rasûlulah efendimiz s.a.v Adem a.s. 'ın yaratıldığı çamurunun artığından yaratıldığı için Ademoğlunun halasıdır diye isimlendirdi.
Rasûlullah efendimiz s.a.v “Halanıza(hurma ağacına) ikram ediniz çünkü o Adem a.s'ın toprağının artığında yaratılmıştır.” Buyurdu.
Hurmaya câmı-ıyyet vasvı itibariyle bereket ismi verilmesi mümkündür.Nahle ağcının meyvesi olan hurma ile iftar etmek, Şu cüziyyet itibarı ile kendisi ile iftar edenden bir cüz olur ve faideleri cem etmiş olan hurmanın hakikatide iftar edenin hakikatinden bir cüz olur.
O hurmayı yiyen,câmi olan hurmanın münderacatının(içindekilerinin) gayri mütenahi olan kemaltını toplayıcı olur.Şu i'tibar ile şu mana mutlak yemekte hasıl olsada lakin, fani lezzetler ve mani olan şehvetlerden hali olduğu vakitte iftar vaktinde yenen hurmanın te'siri daha çok,şu mananın meydana çıkması tam ve kamil olur.
Nebiyyi SAllahü aleyhi vesellem'in "Kişinin hurma ile sahur yapması ne güzeldir" Bu mananın(hadisi şerfide ifade edilen mana)yiyenin bir cüzü olması itibarı ile yiyen kişini hakikatini tekmil olup gıdanın hakikatini tekmil değildir.
Nezaman şu mana oruç vaktinde yok oldu.Şu manayı telafi için Hurma ile sahur yapmaya teşvik edildi. O hurmayı yemekte bütün yicekleri yemekte ki faide hasıl olur. Câmi-ıyyeti sebebi ile bereketi iftar vaktine kadar bakidir.
Bu mezkür gıdanın faidesi şer-i vecih üzerine gıdalandığı ve şer-i hududları kıl miktarı aşmadığı zaman tereddüb eder. "hasıl olur."
Yine bu faidenin hakikati yiyicinin sureti aşıp manaya ve hakikate ulaştığı ve zahirden geçip batın ile mutmain olduğu zaman müyesser olur.Bu taktirde gıdanın zahiri âkilin zahirine yardımcı olur.O hurmanın batınıda yiyenin batınını tamalayıcı olur.
Eğer böyle olmazsa o hurmanın faidesi zahiri yardımla sınırlıdır.Yiyici kusurun ta kendindedir.
Şiir
yediğini cevher yapmaya çalış
Bundan sonra dilediğini ye.
Şu manada demek istiyorum ki;
Gıdanın âkili tekmil etmesi, İftarı acele yapmak ve sahuru tehir etmenin sırrıdır.
Vesselam
(١) رواه أبو يعلى فى مسنده والعقيلى فى الضعفاء وابن عدى وابن أبى حاتم وابن السنى وأبو نعيم فى الطب وابن مردوية فى التفسير عن على بلفظ كرمو عمتكم النخلة فإنها خلقت من فضلة طينة أبيكم آدم قال العزيزى أسانيدها ضعيفة ولكن باجتماعها تتقوى اهـ
(٢) رواه أبو داود عن أبى هريرة رضى الله عنه
