Araf suresi 177. ayeti kerime açıkça zikri ilahiye işaret etmektedir. Meşhur Elmalılı Hamdi Yazırın tefsirindeki dikkat çekici ifadelere bir göz atalım.

وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ

Ve Rab'bini içinden yalvararak ve korkarak ve yüksek olmayan bir sesle sabahları ve akşamları zikret ve gâfillerden olma” (A’raf sh-177)

Resulüm ya Muhammed! Bunları söyle,


وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ
ve nefsinde Rabbini zikret,

تَضَرُّعاً وَخِيفَةً
Bir tazarru ve yakarış ile ve bir nevi korku ile yani korkarak, çekinerek ve
yalvararak, yakararak, kalben ve fikren,


وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ
sesli olmayan bir söz ile, yani sırrî olanın biraz üstünde, yalnızca kendin
işitecek kadar, kırâet veya dua veyahut dil ile yapılan zikirlerden güzel
tefekküre engel olmayacak şekilde,



بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ
Sabahları ve akşamları, (işte böylece) içinden Rabbini zikretmeyi kendine vird et,



وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ
ve gafillerden olma.. Kalbin, daima uyanık olsun ve Allah'ı zikretmeye
devam et.


ÖNEMLİ BİR İZAH
İnsan varlığında, Ruh ile bedenin çok tuhaf bir ilişkisi vardır ki, düşünce ile duygu, vicdan ile akıl insanın ruhsal varlığında bir bütünlük teşkil eder.
Bu ilişkide, şahsiyet bütünlüğü meydana gelir. (Sadeleştirilmiş Elmalılı tefsri.4-197) Bu birlik, Allah'ın birliğini tanımaya doğru açılan bir pencere durumundadır.

Bu ilişki sebebiyledir ki, ruhta meydana gelen bir etki bedene de etki eder ve bedende meydana gelen bir etkinin ruhta da bir takım sonuçları görülür. Bir misal olmak üzere, düşünülmelidir ki:
Ekşi bir şey hayal ettiğimiz zaman bile ağız sulanır. Bir faciayı anlatırken bile baş ağrısı, heyecan veya baygınlık meydana gelebilir. Ki, bunlar ruhtan bedene gelen etkinin göstergeleridir.

Aynı şekilde bedende meydana gelen bir takım yara ve hastalıkların acısı ruhta duyulur veya bedende tekrarlanan bir takım işlerin etkisiyle ruhta kuvvetli bir meleke meydana gelir. Ki, bunlar da bedenden ruha gelen etkinin izleridir. Böylece insanda güzel tefekküre engel olmayacak şekilde ve kendi kendisinin duyacağı kadar, diliyle zikir alışkanlığı yerleştiği zaman bu zikirden hayal âleminde bir eser meydana gelir. Ve bundan ruha bir nur yükselir, sonra bu nurlar ruhtan tekrar dile, dilden
hayale yansıyarak akıp gider. Karşılıklı aynalar gibi sürekli olarak birbirini takviye eder ve destekler. Bununsayısal artışına da sınır yoktur.Ve bu sonsuz denizin yüce ve kutsal makam ve mertebeleri nihayetsizdir.

Marifet yolculuğu işte bu sınırsız denizde, Hakk'ın rızasına doğru yürümek ve yol almaktır.
Bu yolculuğun yegane gemisi nefis yegane dümeni de Allah'ı zikirdir.
Tam gaflet mutlak tehlikedir. Bir anlık gaflet bile, bir tehlike ihtimalini içerir.

(Sadeleştirilmiş Elmalılı tefsri.4-198)