İztibâ: Tavâfa (1) başlamadan önceden ridânın bir ucunu (2) sağ koltuğu altından alarak, sol omuzu üzerine atmaktır. Erkeğe sünnettir.

Bu tarz üzere olan muhrime Muztabî denir.

İstilâm: Selâmlamaktır ki, tavafa gerek başlama sırasında, gerek tavâf esnasında, Haceri Esved önüne gelindikçe, ona istikbal ederek, namaza durur gibi, el kaldırıp, tekbîr ve tehlîl ile, haceri müşarun-ileyhe el koymak ve onu takbil eylemek, ve mümkün olamadığına göre, uzaktan el işareti yapmaktır.

Tavâf selâtından sonra, dahi Haceri Esved istilâm olunur.

Remel, emel vezninde, iztibâ halinde, tavafın ilk üç devresi —adımlar kısaltılmak ve omuzlar silkelenmek veçhile— süratli ve çalımlı icra olunmaktadır.

Aleyhissalâtu vesselâm efendimiz hazreti —ashabı ile birlikte— Omre ederlerken (3), müşrikin, gerek Seyyidül-mürselin efendimizin, gerek ashabı güzînin, usret, cehd ve şiddet içinde olduklarını söyleşerek, —dârun nedve— önünde saf olup, seyre durmuş bulunduklarından, efendimiz hazretleri, ridai şerifiyle iztiba edip sağ bazularını açmış ve yürüyüşlerinde, remel pe hervele (4). etmişler ve: Bugün kendisini, onlara kuvvetli gösteren kişiye, Hak rahmet etsin.» buyurmuşlardır.

Erkekler için, haccın sünnetlerinden olan İztibâ ve Remel her tarafta değil, kendisini saiy takib edecek olan, tavafta yapılır. Nafile tavâfta saiy olmadığı cihetle, iztibâ ve remel olmadığı gibi, vâcib olan, veda tavâfından sonra, dahi, saiy olmadığı cihetle, onda da iztiba ve remel yoktur. Tavâfı kudumda remel icra olunur ise ne âlâ ve illâ, ziyaret tavâfında yapılır (5).

------------------

(1) Maksut, sonunda saiy edilecek olan tavâfı kudum veya tavâfı ziyarettir.

(2) Rida, hakkında evvelce izahat verilmiştir.

(3) Bu omrei seniyye, Hicretin altıncı senesindeki, Hudeybiyye sulhü mucibince, ertesi sene zilkaadesinde vâki olmuştur ki, ona Kaza omresi ve Kısas omresidenilmiştir.

(4) Tavafta, mezkûr veçhile edilen sürate remel, saiyde meyleyni ahdareynarasında edilen sürate (hervele) tâbir olunur. Niteldin beyânı gelecektir.

(5) Hem de, sünnete değil de, farza tâbi kılındığı için, remelin ziyaret tâvafında icra edilmesi efdal sayılmıştır. Lâkin ihramdan çıkılmış bulunduğundan,bu remel iztibasız olur.