Namazın dereceleri; kıyam, rükû, secde ve teşehhüd olmak üzere dörttür. Derekelerine göre, illiyyîn'in yüceliklerinden ve Rabbü'l âlemin'in civarında esfel-i sâfilîne inersin. O, insan kalıbının yaratıldığı dört unsurdur. Bunlardan dört kısım doğmaktadır.Her kısmın bir hâli ve Hakk'ı müşahede etmekten sonra hicab (52) olan bir zulmeti vardır. Onlar :

a)    Cemâdiyet. Bunun hâli, teşehhüddür.

b)    Nebâtiyet. Bunun hâli secdedir.

c)    Hayvâniyet. Bunun hâli rükû'dur.

d)    İnsaniyet. Bunun hâli de kıyâm'dır.

Kıyam, insanlık vasıflarını perdeliyen şeylerden kurtulmayı sana işaret ile göstermektedir. Bu haldeki zulmetlerin en büyüğü» kibirdir. Bu sıfat, ateş unsurundan doğmaktadır. (53)

Rükû, hayvanlık sıfatlarından kurtulmakta sana yol gösterir. Hayvaniyet sıfatının en büyüğü şehvet olup, o da hevâ unsurundan doğmaktadır.

Sücûd, nebatî tabiatın perdelerinden kurtulmakta sana işaret verir. Bir şey'i kendi üzerine çekmek ve büyütmekte, nebatî tabiatın en büyüğü, hırstır. Bu, su unsurunun tabiatından doğmaktadır.

Teşehhüd, cemâdlara mahsus tabiat perdelerinden kurtuluşta sana yol gösterir. Cemâdî tabiatın en büyüğü, donukluk ye gaflettir. Bu hâl, toprak unsurundan doğmaktadır.

Teşehhüd, hey'etlerin mesafelerini aştıktan sonra, vuslat karargâhıdır. Şühûd makimi, semâ tabakaları gibi, derece derecedir.

(52)   Hicab :   Hakikat tecellilerini kabule mâni olan kevnî suretlerin kalbe tesir etmesidir.

(53) Ateş, yandığı zaman, alevler havaya baş kaldırır. Şeytan, ateşten yaratıldığı için Cenâb-ı Âdem'de tecellî eden kudret önünde ihtiramla baş eğmeyi red edip büyüklük taslamıştır. iklim-i vücuda ateş unsuru galebe ederse bu istilâdan insanda kibir hâsıl olur.