Tesbih çekmenin faziletlerini bazı mektuplarında dile getiren İmam-ı Rabbani Hazretleri tesbihatın aynı zamanda kendini hesaba çekme yerine geçeceğini de ifade eder. 429. Mektubunda şöyle buyurmuştur.
"Tesbih okuyan kimse: Tesbih kelimesini tekrar ederek, taksiratından ve seyyiatından ötürü itizarda bulunmaktadır. Zira tesbih kelimesi, tevbenin anahtarıdır. Ayrıca, o masiyetlerin irtikâbından dolayı, Yüce Hakka yönelen şeylerden dahi onun zatını tenzih ve takdis etmektedir."
Fazilet gülistanından bir demet takdim ettikten sonra, nasıl geçildiği hususunu ifade edecek olursak; Hadisi şerif kitaplarının çoğunda da mezkur olduğu üzre Peygamberimiz s.a.v. hep tesbihleri elleri ile çekmiştir.
Mesela Abdullah bin Amr r.a. "Peygamberimiz Salallahu aleyhivesellem’in tesbih getirdiği zaman sağ eliyle saydığını gördüm" (Ebu Davut) demiştir. Bu meyanda bir çok hadis, kitaplarda mezkürdür.
Diğer bir yöntem olan tesbih ile tesbihat yapma ise bugünkü geliştirilmiş şekli ile Asrı Saadette yoktu. Bu itibarla, Peygamberimiz bugünkü gibi iplere dizili şekilde geliştirilmiş tesbihlerden kullanmamıştır. Bunu sahih hadis kitaplarında geçen kayıtlardan anlamaktayız.
Ancak; özellikle ihtiyarlığı sebebiyle tesbihattaki sayıları karıştıran bazı sahabiler, zeytin çekirdeği, ufak çakıl taşları gibi maksada yardım eden şeyleri ceplerine, torbalarına doldurup tesbih sayısını tespitte kullanmışlar, Resûl-i Ekrem Hazretleri de bunlara mani olmamıştır.
Hz. Sa’d bin Ebî Vakkas, Resulullah (s.a.v.) ile beraber bir kadının yanına gittiklerini, kadının önünde hurma çekirdekleri veya çakıl taşları bulunduğunu ve kadının tesbihi onlarla saydığını bildirdikten sonra, Resul-i Ekremin bu kadının hareketine müdahale etmediğini söylemektedir.(Ebû Dâvud)
Eller ile tesbih çekilirken her iki elle tesbih çekilmesi bazı çevrelerce yaygın olsa da uygun değildir. Zira sol el ve sol ayak hela, banyo, taharat vb. yerlerde kullanılır, sağ el ise cami, mescid, Kuranı Kerimi tutma gibi hayırlı mekan ve durumlarda kullanılır.
Nitekim Hadisi Şerifte: " Peygamberimiz sağ parmaklarının boğumlarıyla tesbih çekerdi. (Tirmizî) buyrulmaktadır. Görüldüğü gibi Peygamberimiz s.a.v. sağ elininde boğumlarını kullanmıştır.
Sağ el ile tesbih çekmenin adabı da şu şekildedir.
Sağ el diz üzerine konur. Başparmak diğerlerinden ayrılarak sola çekilir. Onunla tesbih çekilmez. Soldan itibaren parmaklardaki üç boğum üzerinden üçer defa gidilerek (her parmakta dokuz tesbih çekilmiş olur) diğer parmağa geçilir. Son parmak olan serçe parmak ise boğumlar üzerinden ikişer defa geçmekle 6 tesbih çekilerek otuz üçe tamamlanır.
Kemal Ekrem Soylu / incemeseleler.com