Haccın sünnetleri: Tavafı kudum, remel, hervele, eyyamı nahr geceleri Minâda gecelemek, üç cemre arasındaki tertibe riyaet gibi, şeylerdir: Sayılacak olursa:

1 — İhrama girerken yıkanmak, yahut abdest almak (1).

2 — İki rekât namaz kılmak (2).

3 — Beyaz bir ridâ ile, beyaz bir izar tutunmak (3).

4 — Güzel koku sürünmek (4).

5 — İhram bağlanmış olduktan sonra, vasat derecede sesini yükselterek, bol bol telbiye ve salâvatı şerife etmek (5).

6 — Telbiyeyi her başlayışta, üç kere etmek.

7 — Resûlü ekrem sallâllâhü teâlâ aleyhi ve sellem efendimiz hazretlerine, salâvatı şerife getirmek.

8 — Cenabı Hakka duâ etmek (6).

9 — Mekkei mükerremeye duhul için, yıkanmak.

10 — Mekkei mükerremeye gündüzleyin —muallâ— cihetinden dahilolmak (7).

11 — Beyti mükerremi müşahedede, dilediği duâyı etmek (8).

12 — Beyti muazzam pişgâhında tekbîr ve tehlîl eylemek.

13— Eşhürü hac olmasa bile, âfâkî olan kimse, tavafı kudumu etmek (9).

14 — Tavafta erkekler, iztiba eylemek.

15 — Saayi takib edecek olan tavafın, ilk üç şavtında erkek kısmı, remel etmek.

16— Saay ederken, iki meyli-ahdar arasında, erkekler hervele etmek,

17— Saayin, hervele mevziinden, —mâdâsında— yavaş yavaş yürümek.

18 — Tavafı çok etmek (10).

19 — Zilhiccenin yedinci günü, öğle namazından sonra, Mekkede hutbe okunmak (11).

20— Zilhiccenin sekizinci günü güneş doğduktan sonra, Mekkeden Minâya çıkmak.

21 — O gece Minâda kalmak.

22 — Zilhiccenin dokuzuncu günü, güneş doğmasından sonra, Minâdan arafata çıkmak (12).

23— Gerek arafedeki cemi takdimde, gerek Müzdelifedeki cemi tehirde (13) tadarrû ve huşûa ve göz yaşları dökerek, ağlamağa çalışmak, kendisi, ana babası ve din kardeşleri için, her iki dünya umuruna dair, dilediği duâyı etmek.

24 — Güneş battıktan sonra, ağır ağır arafattan inmek.

25 — Müzdelifeye inildiği vakit, gelen geçenlere, genişlik olmak için, batnı vadiden yüksekçe, cebeli kuzah kurbuna konmak. (Meşarı haram unvanına bakınız).

26— Bayram gecesi, orada kalmak.

27— Bayram sabahı Minâya inip, eyyamı nahrda bütün yükleri ve ağırlıkları ile, Minâda kalmak (14).

28— Remyi cimar için duruldukta, Minâyı sağa ve Mekkei Mükerremeyi sola alarak durmak.

29— Cemrei akabeye remyide, her vakit râkip, ve mescidi hayf kurbundaki cemrei ûlâda ve keza cemrei vustada, yaya bulunmak.

30— Cemrei akebe remy ederken, batnı vadîde bulunup, cemreleri aşağıdan yukarı atmak (15).

31— Remyi, ilk günü güneşin doğması ile zevali arasında ve diğer günler zeval ile gurub arasında olmak.

32— Yevmi nahrda dahi, bir hutbe edilip, onda menasikin geri kalanı beyan olunmak (16).

33— Minâdan Mekkeye nüzulü tâcil etmek isteyen kimse, Zilhiccenin, on ikinci günü, şemsin gurubundan evvel çıkmak (17).

34— Minâdan Mekkeye gelirken, Muhassab (18) tabir olunan düzlüğe, bir müddetçik inmek.

35— Mekkei mükerremeye gelinip, sader tavafının icrasından ve tavaf namazından sonra, zemzem suyundan çokça içmek.

36— Zemzem suyunu içerken, beyti muazzama karşı, durup ona bakmak.

37— Zemzem suyunu, hem içmek, hem dökünmek (19).

38— Mültezemi iltizam etmek, yâni Haceri Esved ile bâbı Kâbe me-

yânı olan mevzie göğsünü ve yüzünü koymak.

39 — Kâbe örtüsüne yapışıp, dilediği duâyı etmek.

40 — Beyti şerîf dahilinde —kimseyi incitmiyerek girmek mümkün olursa —edeb ve tâzim ile girip, iki rekât namaz kılmak (20).

Haccın âdâbı: Borcunu ödeyip ve günahlarına tövbe (21) ve taksir ettiği ibadetlerini kazâ ederek halâl malla gitmek (22) ve yolda kimse ile, cidâl ve şikak etmemektir.

Kitab-us-salâtta zikr olunduğu üzere, hayır işlerinde istihareye hacet olmayıp, bu babta edilecek istihare, fiilin kendine değil, vaktin tayyine mahmul olur (23).

Haccın mahzurları: — ki, ihramın memnûatı demektir — iki nevidir Bir nevi, haccın kendi nefsinde işliyeceği ve diğer nevi, başkaları hakkında yapacağıdır.

Evvelkisi: Nikâhlısiyle buluşmak, tıraş olmak, tırnak kesmek, güzel kokular sürünmek, dikişli libas giymek, başında serpuşu bulunmak gibi muhrime câiz olmayan şeylerdir.

İkincisi: Ava, ya mübaşeret veya işaret, yahut delâlet sûretiyle taarruz etmek ve harem ağaçlarını kesmektir.

Mekke haremine âit olan, bu yasak sırf, hac ve ihrama mahsûs da değildir. Nitekim, cinayet faslında açıklanacaktır.

Haccın mekruhları, haccın terkibi efali faslında, sırası geldikçe zikr olunacaktır.

------------------

(1) Velev ki, âdetli ve lohusa olsun. Çünkü, bu yıkanma temizlik içindir. Bubapta — indel-acz — teyemmüm meşru değildir.

(2) Bunlarda, sünnetin faziletini ihraz için, sünneti ihramı niyyet eyler. İlkrekâtta kâfirûn suresini, ikincide ihlâs sûresini okur.

(3) Bunların yenisi, yıkanmıştan efdaldir. Beyaz olması da, diğer renktekindenefdaldir. Lanlar, sünneti beyan içindir. Yoksa, setri avret kâfidir.

(4) Bu da, ihram sırasında olur. İhramdan sonra olmaz. Muhaşşi der ki, Gülyağı gibi güzel kokulu temiz şeyi, elbisesine değil, bedenine sürünür.

(5) Her namaz kılışta, her yokuş çıkışta, her iniş inmede her deve süvarisinerastlayışta s er, vakitlerinde,

(6) Salâvatı telbiyeyi ve ondan sonra da duâyı okumak.

(7) Mekkei Mükerremenin kabristanı cihetinden demektir ki. Son zamanlardao yoldan gündüzleyin duhul terk edilmiştir.

(8) Ki, o duâ müstecaptır. Duâsının makbuliyyetini istemelidir.

(9) Geç kalıp ta, Mekkeye girmeyerek, arafata çıkanlardan, bu sünnet — bittabi — sakıt olur.

(10) Afâkî hakkında tavaf, nafile namazdan efdaldir. Haremde de mukim olantavaftır.

(11) Bu hutbe tektir. Bunda celse yoktur. Hacılara menâsik tâlim olunur.

(12) İmam, o gün arafatta, cem! takdim yapar ki, ikindi namazını vakti girmeden, öğle ile beraber, öğle vaktinde kılar. Ondan evvel — zevalden sonra — hutbeedip ve hutbesini iki kılıp, arada oturur ve onlarda, nâsa arefe ve Müzdelife vukuflarını ve o vukuflardan sonra yevmi natırdaki Akabe cemresini, kurbanı, ziyarettavafını ve tıraşı (halk veya taksiri) talim eder.

(13) Cemi takdim ve cemî tehîr tâbirleri için Kitâb-us-salâtın vakitler bahsinebakmak lüzumu, hatırlatılır.

(14)Eşyasını, Minâda ibkadan emin oldukça, kendisi orada iken, yükünü Mekkeye göndermek mekruhtur.

Musalliye dahi, eşyasını (meselâ ayakkabısını ve el paketini),arkaya bırakmak kalbini meşgul ettiği için, mekruh olur.

(15) Bunun aksi, nâsı rahatsız edeceği için, mekruhtur.

(16) Hac hutbelerinin, üçüncüsü işte budur.

(17) Eğer guruba değin durur ise, bir şey lâzım gelmez ise de, isaet etmiş, olur.Ve eğer Minâda on dördüncü günün fecri tulûuna değin, ikamet eylerse, ona o günün dahi, remyi lâzım olur. O gün, remyi zevalden evvel yapsa da, olur.

(18) Muhassap, Mekke yakınında bir yerdir. Düz ve taşlıktır. Tahsip, oraya inmektir.

(19)Başına ve bütün bedenine dökmek. Kitab-ut-taharede geçtiği ve cinayetbabında haşiyede zikrolunduğu üzere, zemzem suyu ile istinca, mekruhtur. İğtisalmekruh değildir.

Nâbî aleyhirrahme: Olmuş âmâdei tathiri usât Çâhi zemzemden akan âbı hayât Rûyüdür yan yüzünün hâki harem Alemin yüzü suyudur zemzem Âbı zemzemdir o dârûyu safâ Ki verir hastai isyâna şifa

(20) Hac efalinin terkibi keyfiyyetine bakınız.

(21) Haksız olarak aldığını yerine vermek ve hak, husumet ashabı ile helâllaşmak kabilinden olan, tövbe şartlarına riâyet etmek.

(22) Çünkü, haram nafaka ile edilen hac makbul olmaz. Şüpheli olan helâlmal ile hac etmek isteyen kimse, hac için istidane edip, kendi malından tediyeeyler.

(23) Kara yahut deniz yolu ile gitmek ve rahileyi iştirâ veya iktira etmek veyol arkadaşını seçmek hususunda, dahi istihare edebilir.