Hem dünyâ ve ahiret şehidleri. İ’lâ-i kelimetüllah için düşmanları ile çarpışıp, öldürülen (ve fıkıh kitablarında belirtilen ölüm şartlarını taşıyan) mü’minlerdir. Bunlar, kanlı elbiseleriyle beraber yıkanmadan gömülür. Cennetliktirler. Ahirette yakınlarına şefaat edeceklerdir.
Dünyevî şehidler. Bunlar yalnız dünyevî bir maksat veya çıkar için savaşan ve öldürülen kişilerdir. Bunlar, kanlı elbiseleriyle yıkanmadan gömülürler. Dünyevî olarak şehid kabul edilirler. Allâh rızası için savaşmadıkları için de ahirette nasîpleri yoktur.
Uhrevî şehidler. Bunlar, yıkanır, kefenlenir ve normal bir ölü muamelesi yapılır. Dünyevî olarak şehid kabul edilmezler. Ama Allâh katında kendilerine şehâdet mertebesi verilir. Cennetlik oldukları gibi ahirette bir çok insana şefaat edeceklerdir.
Ahiret şehidleri şunlardır;
1. Zulmen öldürülen,
2. Nefsini, malını veya evlâdını korurken ölen ve öldürülen,
3. Hükümdârın hapsiyle veya dövdürmesiyle ölen,
4. Yangında yanarak ölen,
5. Suda boğulan,
6. Depremde ölen,
7. Yapı altında kalanlar,
8. trafik kazasında ölen,
9. Yırtıcı hayvan tarafından parçalanan,
10. İshal ve istikâ’dan, taun, kanser ve verem gibi amansız hastalıklardan ölen
11. Sıtma ve sar’â hastalığından ölen,
12. Hamilelikten dolayı ölen kadın,
13. Doğumda (nifas halinde) ölen kadın,
14. Kuma sahibi olup sabır ve tahammül ederek ölen kadın,
15. Vatanı beklerken ölen,
16. Aşktan ölen,
17. Her gece Yasin Sûresini okuyan,
18. Her gün kuşluk namazı kılanlar,
19. Her ayda üç gün (eyyâm-ı bîyz’da) oruç tutan,
20. Günde yirmibeş defa (Allâhümme bârik lî filmevti ve fi mâ bâdel-mevti) duasını okuyanlar,
21. Hastalığında “Lâ ilâhe illâ ente sübhâneke innî küntü minezzâlimîyn” duasını okuyanlar.
22. Sabah namazının sonunda haşr süresinin son ayetlerini okuyanlar,
23. İffetini sabırla koruyanlar,
24. Fitne zamanı Resûlullah’ın sünnetine sarılıp ölen,
25. Helal rızık peşinde iken ölen,
26. Cuma gecesi ölen,
27. Gurbette ölen,
28. Ezan okunurken ölen,
29. Allâh’ın emir ve yasaklarına ve Resûlünün sünnetine bağlı bir hayat yaşarak ölen,
30. Mehd-i Aleyhirridvân’ın zamanında İslâma hizmet eden Müslümanlar,
31. İlim yolunda ölen,
32. Ve damdan düşerek ölen,
33. Ve
günahlarından tevbe edip; ölen mü’minleri Cenab-ı Allâh şehâdet mertebesine
yükseltir.
Kaynak: Ruhul beyan Nisa suresi tefsiri
"Şehâdet ve şehidler" hakkında daha geniş bilgi için bakınız: Suyutî, el-Kelâm alâ’ş-Şühedâ ve Aksâmihim, varak: 2, mahtut. Abdullâtif Harputî, Mecâlisi’l-Envâri’l-Ahadiyye ve Mecâmiu’l-Esâri’l-Muhammediyye, s.183
incemeseleler.com araştırma / Kemal Ekrem Soylu