Berzah aleminin ilk merhalesi olan sual ve cevabın keyfiyyeti farklı durumlar arzetmektedir. Çünkü kabre gömülemeden ölen insanlarda oluyor. Münker ve Nekir melekleri ne zaman sual sorarlar? Kabre girmeden uzun zaman dışarıda kalanlar ne zaman sual olurlar. Hayvanların parçaladığı ve yanan insanların suali olur mu? Bu tür sorulara cevap niteliğinde bir yazı..
Kabir alemine girişin olağan şekli, mevtanın normal şekilde ölmesi ve o beldede bulunan insanların da farzı kifaye gereği kabristanlığa gömmeleridir. Bu şekilde kabristanlığa defnedilenlerin kabre gömülür gömülmez sual olunacakları Buhari ve Tirmizi gibi bir çok hadis kitabında zikredilmektedir.
Ancak günümüzde ulaşımın süratli olması ve eskiden aylarca zamanda katedilen mesafelerin birkaç saatte bile aşılması kolaylığı neticesinde, asli vatanında ölmeyenlerin memleketlerine defn edildikleri rastlanan bir durum. Tabut içerisinde memleketine götürülen bu mevtalara ne zaman sual edileceği hususunda farklı görüşler var. Bazıları tabutun kabir hükmünde olduğunu söyleyerek orada sual olunacağını söylerken cumhurun çoğunun görüşüne göre sualin kabirde olacağıdır.
Hanefilerden olan Bezzazi de bu şekilde ölenlerin , tabutta defn edilmeden kaldığı müddetçe sorguya çekilmeyeceğini söylerken, sualin ölünün yerleştiği yerde olduğuna dikkat çekerek , vahşi hayvanların karnına girenlerin de orada sual olunacaklarını söylemiştir.
Yeryüzünde hiç defnedilmeyenlerin suale çekiliği çekilmeyeceği ile alakalı ise Kadî :
“ Yeryüzünde kalıp defn edilmeyen cenazeler de sorguya çekilirler. Cenabı Hak onları imtihan altında olan bizlerden perdeler. Melek ve şeytanları görmemizi engellediği gibi.” diyor.
İmamı Suyuti Hz.leri de Kabir Alemi isimli eserinde gönülmeyen bu tür cenazelere soru sorulduğu gibi azap olarakta hava sıkıştırması ile cezalandırılacaklarını haber vermektedir.
Yine aynı zat; parçaları dağılmış cenazelerin durumuna da; “Allah, bir kısım veya tüm parçalarda hayat yaratır. Ve ona soruları tevcih eder.” diyerek sual ve sorguya çekileceklerini ifade etmiştir.
Ebul Berekat En – Nasefi de sualin mutlak manada zamanı ile alakalı: “Herkesin, insanların gözünden kaybolunduktan sonra sorguya çekileceğini” söylemektedir.
Bütün bunlardan anlaşılacağı üzere, kabir sualine tabi tutulunacak olması bir hakikat. Yukarıda ulemanın görüşlerinden bir şeyler öğrenilse de keyfiyyetini en güzel bilen Cenab-ı Hak' tır. Bizlere inanmak ve hazırlanmak düşer.
Batuhan Alkan / incemeseleler.com